Przepisy RODO istotnie zmieniły sposób funkcjonowania firm internetowych i realizowanych przez nie procesów biznesowych. Dotyczy to również wykorzystywanych przez nie platform technologicznych oraz architektury danych, poprzez które zbierane, przechowywane i zarządzane są dane osobowe. Raport przygotowany przez ekspertów IAB Polska zawiera szerokie podsumowanie po pierwszym roku funkcjonowania przepisów, interpretacje oraz dobre praktyki RODO w branży internetowej.
Dla branży interaktywnej ostatni rok był wyjątkowo pracowity i trudny, ponieważ RODO wywołało tektoniczne zmiany w wielu obszarach działania firm internetowych. Tak dużej zmiany w prawie, o tak ogromnych konsekwencjach dla przedsiębiorców, chyba nigdy wcześniej nie doświadczyliśmy. W oddawanym w Wasze ręce raporcie opisujemy te najważniejsze rozwiązania, które jako branża wypracowaliśmy przez ostatni rok
– mówi Włodzimierz Schmidt, Prezes Zarządu IAB Polska.
Raport na blisko 60 stronach zawiera szczegółową interpretacje, rozwiązania i dobre praktyki RODO, które wypracowane zostały w ostatnim roku przez branżę interaktywną, często w wyniku dyskusji z regulatorem – UODO. Publikacja składa się z następujących rozdziałów:
Reklama internetowa – system przepisów prawnych o ochronie danych osobowych i prywatności
Status podmiotów przetwarzających dane osobowe w ramach reklamy programmatic
Status podmiotów przetwarzających dane osobowe w „tradycyjnej” reklamie internetowej, ze szczególnym uwzględnieniem e-mail marketingu
Podstawy prawne przetwarzania danych osobowych w reklamie internetowej
Profilowanie marketingowe jako szczególna operacja na danych osobowych
Obowiązek informacyjny w środowisku internetowym
Realizacja praw podmiotów danych w internecie
Raport zawiera także słowniczek pojęć związanych z RODO oraz opis dotychczasowych prac Grupy Roboczej RODO IAB Polska.
Publikacja miała swoją premierę 22.10.2019 podczas spotkania IAB ExpertPanel, na którym zaprezentowano kluczowe wnioski z raportu oraz przeprowadzono dyskusję ekspercką nt. dotychczasowych skutków i przyszłych działań związanych z RODO.
Wbrew utartym przekonaniom odsetek wypowiedzi przekraczających granice kultury wciąż jest w internecie marginalny, wskazują badania IAB Polska. Zdecydowana większość obraźliwych wpisów dotyczy polityki, która jest jednym z kluczowych tematów, „podgrzewających” dyskusję w sieci. Znacznie zwiększa się liczba internautów żartujących w swoich postach, spada natomiast liczba osób, która uważają, że internet zapewnia anonimowość.
Czy internet zapoczątkował nowe zjawiska, czy raczej – jako pierwsze medium oddane w ręce ludzkości – ukazał faktyczną kondycję człowieka w kontekście kultury? Czy ukrywać to, co pokazuje internet, prowadząc do cenzury i ograniczania wolności wypowiedzi czy edukować? Czy karać, kogo i za co? Właśnie do tego typu refleksji zachęcamy
– komentuje Paweł Kolenda, dyrektor ds. badań IAB Polska
Punktem wyjścia raportu IAB Polska „Internetowa kultura obrażania?” było ogólne podejście do kultury wypowiedzi, skali i sposobów przekraczania jej granic oraz wizerunku środków komunikacji. Z badania wynika, że jedynie kilka procent internautów przekracza granice kultury, używa wulgaryzmów czy obraża innych. Analizy przeprowadzone w 2011 i w 2013 roku pokazały, że – w zależności od badanych typów serwisów internetowych – było to od 0,5 do 0,9% postów. W 2016 roku najniższy odsetek tego rodzaju wpisów zanotowano w przypadku blogów – utrzymuje się on na poziomie poniżej 1%. W przypadku społeczności wynik ten nieznacznie wzrósł w 2016 roku do około 2%. Większy wzrost zanotowano w przypadku postów na forach i w komentarzach do artykułów – z poziomu około 1% w roku 2011 do prawie 5% w 2016 r. Najwięcej negatywnie nacechowanych wpisów dotyczyło polityki, co wynika z silnej polaryzacji dialogu społecznego dotyczącego zagadnień światopoglądowych, widocznej we wszystkich mediach.
W odbiorze społecznym media – nie tylko internet, ale media tradycyjne również – przekraczają granice kultury. W Polsce ma na to wpływ demokratyzacja internetu i przenoszenie się do niego sporego fragmentu debaty publicznej, nieraz bardzo mocno antagonizowanej przez przeciwstawne opcje światopoglądowe
– komentuje Anna Miotk, PBI, Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa UKSW.
Zdiagnozowana w badaniu skala przekraczających granice kultury potwierdza się w deklaracjach internautów – jedynie kilka procent z nich przyznaje, że w swoich wpisach zdarza im się używać wulgaryzmów czy obrażać innych. Podobnie jak w przypadku analizy postów, udział takich deklaracji nieznacznie wzrósł w porównaniu do 2011 roku. Ich skala koresponduje także z odsetkiem badanych, którzy stwierdzili, że zdarza im się żałować tego, co napisali i usuwać takie treści (3%).
Z badania wynika także, że zdecydowanie zwiększył się odsetek internautów, którym zdarza się żartować w swoich postach – z 21% w roku 2011 do 59% w roku 2016. Może oznaczać to, że rośnie ogólny poziom swobody wypowiedzi w sieci, która bardziej wpływa na wzrost postów humorystycznych niż przekraczających kulturę.
Jednocześnie w ciągu ostatnich pięciu lat spadł odsetek osób, które uważają, że w sieci często pojawiają się treści przekraczające granice kultury, a znacznie wzrosła liczba internautów, według których często do takich sytuacji dochodzi w tradycyjnych mediach. Tymczasem to internet wciąż ma najgorszą reputację wśród badanych form komunikacji.
Na przestrzeni ostatnich lat zdecydowanie zmieniło się postrzeganie anonimowości online, silnie związanej z kwestiami wizerunkowymi. W 2011 roku 54% internautów uważało, że internet pozwala na anonimowość wypowiedzi, w roku 2016 odsetek ten spadł do 26%. Postrzeganie anonimowości koresponduje ze zmianami percepcji prywatności (omówionej w badaniu IAB Polska – Prywatność w sieci 2016/2017). Dla zdecydowanej większości internautów sieć jest przestrzenią publiczną, stopniowo rośnie świadomość związana z kwestiami dotyczącymi prywatności.
Najlepszą formą zapobiegania naruszaniu granic jest ciągła edukacja internautów. To właśnie dzięki edukacji zdecydowanie zmieniła się percepcja anonimowości online. Skoro już zdecydowana większość internautów uważa, że sieć jest przestrzenią publiczną, to bardziej też uważają na kulturę swoich wypowiedzi w internecie
– komentuje Włodzimierz Schmidt, prezes zarządu IAB Polska.
O badaniu
Projekt badawczy „Internetowa kultura obrażania?” składa się z dwóch analiz – ankiety przeprowadzonej wśród internautów oraz analizy treści zastanych w polskiej Sieci. W ramach badania internautów w dniach 15–30 listopada 2016 roku zrealizowano 1121 wywiadów. Próba została dobrana za pomocą zaproszeń wyświetlanych (ROS) na stronach Onet-RASP i Wirtualnej Polski, dzięki czemu zasięg osiągnięty w badaniu wyniósł około 70% polskich internautów. Badana grupa objęła osoby w wieku 15 i więcej lat, a dane zostały zebrane przez Webankieta za pomocą kwestionariusza w wersji elektronicznej. Próba została przeważona z wykorzystaniem wagi analitycznej opartej o płeć, wiek i częstotliwość korzystania z sieci. Wsparcie merytoryczne zapewniły Polskie Badania Internetu (PBI), zaś naukowe Uniwersytet SWPS oraz Instytut Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy. W ramach analizy treści zakodowano 1326 postów, które zostały odlosowane ze spektrum monitorowanego przez NewsPoint.
IAB Polska po raz drugi już zrealizował badanie internautów dotyczące prywatności. Do współpracy zaproszono podmioty, które mają istotny wpływ na kształt całego środowiska online – zarówno po stronie biznesu, jak i administracji. Z badania wynika m.in., że internauci są coraz bardziej świadomi w kwestii prywatności i coraz częściej stosują różnego rodzaju zabezpieczenia, które mają ją chronić. Wciąż jednak istnieje wiele zadań stojących przed biznesem, jak również regulatorami.
Użytkownicy sieci coraz lepiej zdają sobie sprawę, że internet jest miejscem publicznym i sami powinni dbać w nim o swoją prywatność. Jednocześnie w coraz większym stopniu oczekują spersonalizowanych treści i reklam, a temu wyzwaniu bez przetwarzania danych nikomu nie uda się sprostać. Nasz najnowszy Raport pokazuje też, że internauci są coraz bardziej podirytowani inwazyjnymi komunikatami, zarówno reklamowymi, jak i związanymi z koniecznością coraz częstszego udzielania różnych zgód. Widać więc wyraźnie, że kolejne ograniczenia nie pomagają ani przedsiębiorcom, ani nie budują przyjaznego dla internautów środowiska. Dlatego edukacja użytkowników sieci i przedsiębiorców jest tak ważna w budowaniu gospodarki cyfrowej.
– komentuje wyniki badania Włodzimierz Schmidt, prezes zarządu IAB Polska.
Według badania IAB Polska internet jest postrzegany przez użytkowników sieci jako przestrzeń publiczna. Poza prywatnymi stronami www pozostałe serwisy internetowe są postrzegane jako przestrzeń publiczna albo przynajmniej częściowo publiczna. Porównując wyniki badania do rezultatów zaobserwowanych w 2013 roku należy podkreślić, że rośnie poziom świadomości i wiedzy na temat prywatności. Internauci coraz częściej korzystają z różnego rodzaju zabezpieczeń (np. częściej czyszczą historię przeglądania, kasują cookies). Rzadziej też umieszczają swoje zdjęcie w sieci. Zarazem jednak – pomimo rosnącej społecznie świadomości prywatności – część użytkowników nadal uważa, że w niedostatecznym stopniu są na jej temat poinformowani. Wymagana jest zatem dalsza edukacja dotycząca cyber-bezpieczeństwa.
Istotny odsetek użytkowników sieci woli dopasowane treści i reklamy. Zdecydowana większość ma świadomość zasad funkcjonowania środowiska cyfrowego i – choć fakt zbierania danych może niektórym przeszkadzać – dostrzegają oni benefity płynące z personalizacji treści.
Wyniki badania wskazują także, że stosowanie zakazów, obostrzeń i ograniczeń w przestrzeni cyfrowej jest postrzegane przez internautów negatywnie, a wręcz irytuje ich nadmierny poziom zgód, których muszą udzielać i akceptować różne ustawienia. Wskazane jest wyjście naprzeciw ich oczekiwaniom i minimalizowanie poziomu irytacji i inwazyjności, które mogą zaowocować skutkami ubocznymi w postaci zniechęcenia do korzystania z zasobów cyfrowych. Poczucie bezpieczeństwa i świadomość kwestii prywatności należy więc zwiększać poprzez działania edukacyjne, które powinny realizować wszystkie podmioty kształtujące środowisko cyfrowe – zarówno po stronie dostawców usług, jak i regulatorów.
Premiera Raportu odbyła się 7 marca 2017 podczas 20. IAB Expert Panel: Prywatność w sieci.
Wyniki badania „E-konsumenci (Consumer Journey Online)” przeprowadzonego przez Związek Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska wskazują na to, że internet stanowi najbardziej przydatne źródło informacji w procesie zakupowym usług finansowych oraz jest najbardziej wiarygodnym medium.
Wyniki badania „E-konsumenci (Consumer Journey Online)” przeprowadzonego przez Związek Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska wskazują na to, że – obok rekomendacji znajomych, przyjaciół, rodziny – internet jest najbardziej przydatnym źródłem informacji w procesie zakupowym książek.
